Rehabilitacja neurologiczna dzieci drogą do samodzielności. Skuteczne metody

Zatroskani o dobrostan naszych dzieci czasem stajemy w obliczu wyzwań związanych ze schorzeniami neurologicznymi, które mogą wpływać na ich rozwój. Dlatego kierujemy uwagę na możliwości, jakie niesie ze sobą rehabilitacja neurologiczna dzieci.

Rozwój najmłodszych to dla każdego z nas priorytet, dlatego zgłębimy, jak innowacyjne metody i specjalistyczna opieka mogą wspierać nasze pociechy w przezwyciężaniu różnych trudności.

Artykuł polecamy rodzicom. Czytając, dowiedzą się, na czym polega terapia neurologiczna dzieci, w jakich schorzeniach jest stosowana i jakie są jej metody. Zdobędą wiedzę, gdzie jest wykonywana i jak skorzystać z programu wczesnego wspomagania rozwoju dziecka.

Z czym się wiąże rehabilitacja neurologiczna dzieci?

Choroby neurologiczne, takie jak: mózgowe porażenie dziecięce, padaczka, stwardnienie rozsiane, choroba Huntingtona, choroba Parkinsona czy urazy czaszkowo-mózgowe występują także u dzieci. Jest to bardzo istotne, gdyż ich układ nerwowy dopiero się kształtuje.

Rehabilitacja neurologiczna to złożony kompleks oddziaływań terapeutycznych. Ma na celu przywracanie funkcji neurologicznych u dzieci, u których występują zaburzenia ruchowe i poznawcze.

Rehabilitacja powinna być prowadzona przez wykwalifikowanego specjalistę, który dostosowuje zestaw ćwiczeń do indywidualnych potrzeb młodego pacjenta. Terapia niesie ze sobą mnóstwo korzyści. Do najbardziej istotnych z nich możemy zaliczyć:

• rozwój funkcji ruchowych, poznawczych i emocjonalnych dziecka,
• rozwój umiejętności komunikacyjnych u dziecka, zarówno w obszarze mowy werbalnej, jak i niewerbalnej,
• zwiększenie samodzielności u dziecka przy wykonywaniu codziennych czynności,
• zwiększenie jakości snu u dziecka, 
• poprawa samopoczucia dziecka i niwelowanie stresu,
• zwiększenie jakości życia całej rodziny.

Rehabilitacja neurologiczna u dziecka, aby była skuteczna, wymaga zaangażowania rodziców. Niezbędna jest samodyscyplina i wykonywanie ćwiczeń w domu.

Przy jakich schorzeniach rehabilitacja neurologiczna jest stosowana?

Rehabilitację neurologiczną stosuje się u dzieci z różnymi zaburzeniami. Program terapeutyczny różni się od wieku dziecka i jego diagnozy. Czasem wystarczy delikatna stymulacja rozwoju, czyli dobór odpowiednich zabaw, a czasem jest to intensywna rehabilitacja.

Schorzenia, które wymagają regularnej terapii to:

• wady postawy,
• problemy z osiągnięciem symetrii ciała,
• zaburzenia ruchowe, np. dyskineza, dystonia, ataksja, hipotonia,
• mózgowe porażenie dziecięce,
• wcześniactwo,
• opóźnienia rozwojowe, takie jak np. opóźnienie mowy, opóźnienie motoryczne oraz zaburzenia integracji sensorycznej,
• zespół Downa,
• zespół Retta,
• zespół Angelmana,
• urazy czaszkowo-mózgowe,
• uszkodzenia nerwów.

Jakie są rodzaje neurorehabilitacji u dzieci?

Rehabilitacja neurologiczna u dzieci obejmuje różne podejścia, metody i techniki. Poniżej opisujemy najważniejsze rodzaje terapii.

1. Rehabilitacja neurologiczna u dzieci opiera się głównie na fizjoterapii, stanowiącej filar procesu leczenia. Zastosowanie różnorodnych technik terapeutycznych, takich jak ćwiczenia fizyczne, masaż, elektrostymulacja, ciepłolecznictwo, kinezyterapia i inne, ma na celu przywrócenie funkcji ruchowych u najmłodszych pacjentów z zaburzeniami neurologicznymi.
2. Metoda PNF to skuteczna technika, opierająca się na wzajemnym hamowaniu i ułatwieniu mięśniowym, mająca na celu poprawę funkcji ruchowych u dzieci. W ramach terapii wykorzystuje się różnorodne wzorce ruchowe, angażując pozostałe grupy mięśniowe.
3. Terapia zajęciowa stanowi inny kierunek oddziaływań terapeutycznych. Skierowane są na rozwój funkcji poznawczych i umysłowych u dzieci. Metoda polega na wykonywaniu różnorodnych ćwiczeń, takich jak rysowanie, pisanie, układanie puzzli, gra w gry planszowe czy manualne zadania. Działa kompleksowo, wspomagając poprawę pamięci, koncentracji, koordynacji oraz umiejętności planowania.
4. Neurofeedback to innowacyjna metoda korzystająca z biofeedbacku. Urządzenie monitoruje aktywność mózgu, dając jednocześnie dziecku informację zwrotną. Metoda ma na celu doskonalenie funkcji umysłowych. Proces ten polega na podłączeniu pacjenta do aparatury. Dziecko korzystając z dostarczanych informacji, nabywa umiejętność kontroli nad własną aktywnością mózgu i doskonali swoje funkcje neurologiczne, czy przezwycięża zaburzenia sensorczne.
5. Logopedia stanowi gałąź rehabilitacji neurologicznej, skierowaną na poprawę funkcji mowy u dziecka. Terapia obejmuje różnorodne ćwiczenia, takie jak praktyka artykulacji, zadania oddechowe oraz naukę słownictwa i gramatyki. Działając kompleksowo, logopedia przyczynia się do ulepszenia płynności i wyrazistości mowy, a także wspiera rozwój zarówno komunikacji werbalnej, jak i niewerbalnej.
6. Metoda Bobath polega na stymulacji mięśni. Wykonywanie określonych ćwiczeń wpływa na aktywność mózgu młodego pacjenta i pozwala mu na wykonanie ruchów, które wcześniej były niemożliwe. Nieodłącznym elementem metody jest angażowanie rodziców w domu, poprzez instruowanie: jak podnosić, nosić, wykonywać czynności pielęgnacyjne, aby aktywizować dziecko.
7. Metoda Vojty polega na torowaniu odruchów. Ma to na celu odbudowanie zaburzonych wzorców ruchowych, które są wynikiem choroby. Terapia przebiega w ten sposób, że dziecko układa się w indywidualnie dobrane pozycje, a rehabilitant naciska wybrane punkty na ciele (strefy stymulacji) i obserwuje odpowiedź ze strony mięśni.

Dostęp do rehabilitacji neurologicznej dla dzieci.

Rehabilitacja neurologiczna u dzieci może odbyć się na różne sposoby. Przeprowadzana jest w warunkach stacjonarnych, jak i ambulatoryjnych. Drogi, jakimi rodzic może się kierować, aby zapewnić dziecku terapię to:

• skierowanie od lekarza do oddziału dziennej rehabilitacji – dziecko odbywa zajęcia na oddziale i wraca do domu,
• skierowanie na rehabilitację domową,
• prywatne sesje terapeutyczne z fizjoterapeutą.

Program wczesnego wspomagania rozwoju dziecka

Mówiąc o rehabilitacji neurologicznej u dzieci, nie można zapomnieć o programie wczesnej interwencji. Wczesne wspomaganie rozwoju obejmuje dzieci niepełnosprawne oraz ich rodziny od momentu zdiagnozowania niepełnosprawności do rozpoczęcia nauki w szkole.

Jak skorzystać z WWR?

Aby dziecko mogło skorzystać z wczesnego wspomagania, konieczne jest uzyskanie opinii zespołu orzekającego z publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, stwierdzającej potrzebę takiego wsparcia. Zajęcia w ramach wczesnego wspomagania rozwoju są organizowane zarówno w placówkach publicznych, jak i niepublicznych, takich jak przedszkola, szkoły podstawowe (w tym specjalne), ośrodki szkolno-wychowawcze, ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze, a także poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym specjalistyczne.

Zespół wczesnego wspomagania rozwoju składa się z pedagoga, psychologa, logopedy, fizjoterapeuty oraz innych specjalistów w zależności od potrzeb. Zajęcia w ramach tego programu odbywają się średnio od 4 do 8 godzin miesięcznie. W uzasadnionych przypadkach możliwe jest zwiększenie wymiaru godzin po uzyskaniu zgody organu prowadzącego jednostkę systemu oświaty, w której dziecko uczestniczy w zajęciach.

Rola rodziców w procesie rehabilitacji neurologicznej u dzieci

W przypadku zauważenia niepokojących objawów ważne jest, aby jak najszybciej skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą. Wczesne rozpoczęcie terapii zwiększa szanse na osiągnięcie lepszego i pełniejszego rozwoju ruchowego.

Dobrze, gdy rodzic skontaktuje się z pediatrą, neurologiem dziecięcym lub rehabilitantem dziecięcym. W przypadku niemowlęcia najlepiej skonsultować je przed ukończeniem przez nie 3. miesiąca życia, a w przypadku małego dziecka, gdy zauważone zostaną nieprawidłowości, takie jak nieprawidłowe stawianie stóp, notoryczne obciążanie jednej kończyny dolnej, niechęć do używania którejś kończyny górnej lub częste przewracanie się.

Proces neurorehabilitacji — najważniejsza kwestia: współpraca rodziców

O sukcesie terapii decyduje nie tylko sama jakość zajęć, ale także systematyczność. Ćwiczenia wykonuje się zarówno podczas spotkań z rehabilitantem, jak i samodzielnie z rodzicem w domu. Kluczowe jest odpowiednie przygotowanie praktyczne i teoretyczne opiekunów, którzy będą nadzorować ćwiczenia zalecane przez specjalistę. To stanowi istotne wyzwanie dla fizjoterapeuty, który musi skutecznie przeszkolić rodzica, umożliwiając mu właściwe prowadzenie rehabilitacji i zbudowanie pewności podczas pracy z własnym dzieckiem.

Nie bez znaczenia jest dobry kontakt z terapeutą. Odpowiednie relacje sprawią, że cały proces rehabilitacji nie będzie tylko przykrą koniecznością, ale ciekawą formą zajęć, które przynoszą zauważalne i zadowalające efekty.

Współuczestnictwo rodziców w procesie rehabilitacji, wraz z regularnym wykonywaniem ćwiczeń w domu, stanowi fundamentalny element zwiększający intensywność terapii oraz jej efekty. Edukacja rodziców jest również istotna z tego powodu, że umożliwia im zrozumienie problemów, z jakimi boryka się ich dziecko, oraz wskazuje na aspekty wymagające szczególnej uwagi. Dla starszych dzieci ważne jest ich uświadamianie, poprzez pokazywanie np. obszarów skrzywienia kręgosłupa, prezentowanie jak powinien wyglądać zdrowy kręgosłup, oraz omawianie konsekwencji braku regularnych ćwiczeń.

Podsumowanie: Rehabilitacja neurologiczna dzieci

Rehabilitacja neurologiczna dla dzieci to złożony proces terapeutyczny, oddziaływający na układ nerwowy. Ma na celu poprawę funkcji ruchowych i umysłowych oraz zwiększenie samodzielności dziecka. Niesie ze sobą mnóstwo korzyści dla całej rodziny i poprawia jakość życia młodego pacjenta.

Istotna jest systematyczność ćwiczeń oraz współpraca rodziców z rehabilitantem. Nieodłącznym elementem terapii jest wykonywanie ćwiczeń przez dziecko wraz z  opiekunem w domu.